Poppentheater op Kaapverdië

dinsdag 23 januari

Onze laatste voorstelling na tweeënhalve enerverende weken Kaapverdië. De basisschool van de wijk Paiol in Praia. Een duidelijk volkswijkje waar iedereen elkaar kent. Jammer en ook een beetje suf dat we niet eerder doorhangen hoe graag en makkelijk deze kinderen zingen en nu pas een liedje in de voorstelling geïntegreerd. Dat sloeg erg aan en was een groot succes. De tekst hebben we weggelaten maar deze kinderen kennen nu iedergeval de wijs van Al goe-kadullen prima zingen. We namen afscheid van Samira die de afgelopen twee dagen onze gastvrouw was en sloten af met een lekkere verse calabaceira, de traditionele vruchtendrank van Kaapverdië. Morgen vroeg vliegen we helaas van dit mooie eiland af. Wij hopen jullie weer te mogen begroeten in ons eigen poppentheater in Rotterdam en iedereen bedankt voor de belangstelling en het lezen van dit blog.

maandag 22 januari

Dit was een hele speciale dag want na dat we nu twee weken op de basisscholen aan het werk zijn geweest werden we nu ontvangen op een peuteropvang. Een heel klein schooltje met een hoog schattigheidsgehalte. De voorstelling werd uiteraard iets aangepast aan de leeftijdsgroep maar deze was nog wel uiteenlopend (van 2 tot 6) waardoor de basisvoorstelling die gemaakt was voor deze reis nog hetzelfde was. We werden door de meest vriendelijke jonge docente Engels rondgeleid en zij vertaalde alles. Ook hier werden we weer toegezongen bij onze binnenkomst. Het voor ons bekende liedje Old Mac Donald has a farm was hier onbekend maar leerden de kinderen snel aan met al die leuke dieren geluidjes. Dit was een mooi opstapje naar onze voorstelling met het konijn, de wolf en de leeuw.

Tot onze verbazing kwam deze school met een hele tas vol handpoppen aan. Assepoester en de boze stiefmoeder waren twee plastic poppen zoals je in Nederland overal vind bij de speelgoedwinkels. Verder allerlei stoffen poppen met dierenfiguren. De docenten wisten niet wat daar mee te doen dus ze vonden het erg leuk dat we snel met de kinderen achter onze poppenkast voorbeelden konden geven. Uiteraard mochten we niet weg zonder dat er gegeten werd. Ter plekke werd voor ons op de school de traditionele Kaapverdische couscous gemaakt met een grote pan groentesoep.

zaterdag en zondag 20 en 21 januari

Het weekend werd weer gebruikt om van eiland naar eiland te reizen. Dit keer rustig en snel met het kleine vliegtuig. Zondag vrije dag waarop we nog een keer de tijd namen om de Cidade Velho (de Oude Stad) te bezoeken, waar een ambachtelijke zondagsmarkt was en we de grote leegstaande rivierbedding landinwaarts konden lopen. Daar kom je langs een groen gedeelte van het eiland met van oudsher geïrrigeerd gebied. Daar wordt suikerriet, kokosbomen en mangobomen, die in volle bloei stonden, verbouwd. Even na twee weken Kaapverdisch eten (rijst, bonen en groenteschotels) een pizzeria bezocht met prachtig uitzicht over de haven van Praia. Omdat de hele dag de stroom was uitgevallen waardoor er ook geen water was in het appartement waar we zaten moesten we tussendoor nog verhuizen en zo was het weekend weer snel om.

vrijdag 19 januari

Vandaag was dan de lang verwachte voorstelling op het vulkaaneiland. Wij waren uitgenodigd op de noordelijkste van de drie scholen in Sāo Filipe. Vergeleken met de scholen waar we tot nu toe geweest zijn een kleinere school. Hier zijn eerlingen die ‘s ochtends komen en groepen die ‘s middags komen. Voor deze speciale gelegenheid waren de ochtend leerlingen ook in de middag uitgenodigd daarom zie je op de foto’s kinderen met en zonder schooltenue door elkaar zitten.

De poppenkast kon opgehangen worden aan de tralies van de ramen en het hek waarna al snel het hele plein volstoomde. We werden hartelijk welkom geheten en gelukkig was er een stagiaire Engels aanwezig die de formele aankondigen vertaalde en ook aan de kinderen uit kon leggen wat er ging gebeuren. Het was weer erg spannend voor iedereen en Carlos, de directeur, bedankte ons nog hartelijk en vooral omdat dit de eerste keer was dat zoiets op de school heeft plaatsgevonden (en sowieso op het eiland Fogo).

woensdag 17 en donderdag 18 januari

Op Brava vond een geweldige voorstelling plaats i het auditorium van de middelbare school. Daar zouden twee basisscholen naar toe komen en die kwamen ook netjes op tijd allemaal maar het college dat werd gegeven liep iets (uurtje maar) uit dus wij moesten in recordtijd alles klaar zetten terwijl de zaal vol stroomde. Er was niets om de poppenkast aan op te hangen dus werd deze ingeklemd tussen vier wiebelige bezemstelen, dat was wel spannend.

Ook hier was het voor de kinderen en ook voor de docenten weer de eerste keer dat zij kennis maakten met het fenomeen poppenspel. De volle zaal reageerde heel enthousiast en ieder nieuw figuur dat verscheen werd uitgebreid beschreven. Na afloop wilde de docenten met ons op de foto maar die hebben we snel een van de poppen in handen gegeven en dat vonden ze allemaal erg spannend. Donderdag vaarden we terug over een erg onstuimige zee naar het eiland Fogo, vanwaar wij uit onze kamer het mooie en groenste eiland Brava nog kunnen zien.

dinsdag 16 januari

Vandaag kregen wij antwoord op onze inzending van het filmpje dat we gemaakt hebben voor de Wereld Poppenspel Dag:

zaterdag 12 tot maandag 15 januari

Dit weekend alleen een toeristisch uitstapje naar het vulkaaneiland Fogo, wat letterlijk vuur betekend. Twee dagen sliepen wij midden in de krater van de vulkaan op de net gestolde lava. In 2014 was deze vulkaan aktief en heeft veel huizen verwoest. Nu wordt er van het vulkanisch gesteente een nieuw dorpje gebouwd dat er pittoresk uitziet. Maandag namen wij de veerboot naar het eiland Brava, waar komende week door ons voor kinderen een voorstelling wordt gegeven. Een totaal ander eiland met veel groene lanen en oude koloniale huizen, beide eilanden zijn een uur varen van elkaar.

vrijdag 11 januari

Vandaag vervolgden wij de training in presentatie en stemgebruik. Daarna volgde de workshop waarin we allemaal een eenvoudige handpop leerden maken van stof. Iedereen had het duidelijk naar zijn/haar zin.

De hele tweedaagse cursus werd afgesloten met een presentatie van Marco aan de cursisten, waarna alle gemaakte poppen zelf in onze poppenkast verschenen en er kleine video’s werden gemaakt.

In de avond ontmoeten wij Kunny Mendes. Een fotograaf van wie wij eerder tijdens onze voorstelling op Texel en Rotterdam een foto expositie lieten zien waarin vooral karakteristieke Kaapverdiaanse mensen in zwart-wit werden gefotografeerd. Daarna moesten wij helaas afscheid nemen van Edna Moniz, die de volgende dag terug vloog naar Nederland.

donderdag 10 januari

Vandaag waren wij te gast op het Ministério da Educação. Daar gaven wij een presentatie aan een groep schooldirectrices over het fenomeen poppenspel, de historie en hoe toe te passen in het onderwijs. de aandacht was enorm en helaas konden we binnen de ons beschikbare tijd niet voldoen aan alle uitnodigingen om op de vijftig scholen in deze stad te spelen… Daarna volgde een workshop hoe je met eenvoudige middelen met papier poppen kan maken met en voor kinderen in de klas.

Na de workshop volgde nog uitleg over stemvorming tijdens het spelen, vertellen en voorlezen en dat vond iedereen toch zo interessant dat we besloten om daar de volgende dag dieper op in te gaan. We sloten af met een gezamenlijke lunch om drie uur. Daarna volgde een excursie naar ‘de oude stad’. Een prachtige groene omgeving die we zagen op de berg boven de stad waar het fort lag. Vanaf de poort die ‘De poort van Kaapverdië’ genoemd wordt liepen we naar beneden om stil te staan bij het monument op de slavenmarkt. Indrukwekkend stuk historie welke ook de aanleiding is geweest van onze eerdere uitwisselingen, voorstellingen en nu onze reis naar Kaapverdië.

woensdag 10 januari

Woensdag vervolgden wij de workshop met uitgebreid tijd om zelf een verhaal te verzinnen. De deelnemers waren dit niet echt gewend en al gauw was iedereen het er overeens dat het de Kaapverdische versie van de wolf en de zeven geitjes werd. Terwijl zij bezig waren om hiervoor de poppen te maken bouwde wij onze mobiele poppenkast op in het doel op het schoolplein.

Het idee was een presentatie voor een paar klassen maar uiteindelijk mocht er natuurlijk niemand achterblijven en kwamen in drie hele grote groepen de hele school kijken. Ook de leerlingen van de bovenbouw (hier tot 14 jaar) hadden veel plezier om de omgewerkte voorstelling van een traditioneel Jan Klaassen verhaal naar een konijn en leeuw. Daarna sloten we af met de leraren die voor elkaar het verhaal van de wolf en de geitjes speelden.

De dag besloot (weer) met een lunch, om vijf uur dan maar dat blijft voor de Kaapverdianen nog steeds middageten. Om zeven uur, inmiddels al donker zijn we naar onze appartementen gebracht omdat we de volgende dag alweer om acht uur klaar zouden moeten staan voor de activiteiten de volgende dag.

dinsdag 9 januari

Vandaag werden we onthaald met het lijflied van de basisschool de Zonnebloem van Varzea. Daarna moesten we flink aan het werk met een team van negen cursisten, voornamelijk docenten. Eerst een uitleg met wie wij zijn en wat we doen en natuurlijk het fenomeen poppenspel, het hoe en waarom en wat je daar allemaal mee kunt doen. Naast een globale introductie spitsen wij ons toe op het onderwijs.

Helaas waren we nog niet toe gekomen aan de geplande workshop poppen maken, omdat de koffer met spullen die we hadden meegenomen zoek is en ergens over de wereld vliegt. Maar we hebben nog een dag en zijn de stad in gegaan om wat spullen te kopen en iedereen brengt ook iets mee dus woensdag verder. Met een kleine presentatie met twee handpoppen en vragen achteraf werd de dag afgesloten met een traditionele Kaapverdische couscous.

Erg leuk was het kerststalletje waar het team snel mee aankwam, want dat was al heel oud en leek toch wel erg op de poppen waarmee me aan het werk willen gaan, en blijkbaar het enige referentiekader dat hier is in Kaapverdië. Het waren hele mooie poppetjes waarvan de gezichtjes getekend zijn op een kous en vastgemaakt op een fles.

In de avond werden wij uitgenodigd voor een traditionele Batuco uitvoering in het centrum van Praia. Een manier van muziekmaken en dansen uit de slaventijd da na lange tijd van onderdrukking nu na de onafhankelijkheid duidelijk bezig is aan een opleving.

maandag 8 januari

Vervolg van de reis om uiteindelijk op de bestemming Praia uit te komen, de hoofdstad van Kaapverdië waar de voorstellingen zullen plaatsvinden. De zon is verraderlijk en na de eerste dag naast de verbrandingen heeft de poppenspeler ook nog een serieuze zonnesteek opgelopen, dus van een eerste plan om ook op dit eiland Sal iets te organiseren kwam niet veel terecht. Wel viel op dat er veel scholen zijn, veel kinderen overal en dat alles op een ontspannen manier goed georganiseerd is. Met een klein propellervliegtuig waar je zelf naar toe moet lopen vervolgen wij onze reis.

zondag 7 januari

Inmiddels aangeland op onze tussenstop op Sal, vanwaar we morgen verder vliegen naar de hoofdstad Praia. Sal betekend letterlijk zout, en is genoemd naar de indrukwekkende zoutziederij in de kom van een oude vulkaan. Vandaag hebben we dit bezocht. Je kan er ook zwemmen, door het zout blijf je hoog drijven op het water. Daarna kun je een zakje zout kopen dat daar wordt gemaakt en waar je dus in gezwommen hebt. Dubbele winst, zout van de oceaan en van alle mensen die er zwemmen.

In januari mogen wij op Kaapverdië voorstellingen geven en een eerste kennismaking met ons poppentheater organiseren. Marco Kalkman, Cor Flach en Edna Moniz gaan een eerste verkenning doen, want poppenspel als kunstvorm is nog redelijk onbekend. De gemeente Rotterdam ondersteund het project in het kader van uitwisseling van ons Nederlands immaterieel erfgoed.

Deze lieverds gaan mee op reis.